Op een mooie, bijna zomerse novemberdag wandelen we op de veel te grazige Wezepsche heide. Het is er druk, vooral met gezinnen met kleine kindertjes. We moeten er allemaal hoognodig even uit. De tweede lock down is al een paar weken van kracht en het is nog nooit zo druk geweest op de heide. Waar zouden die mensen anders zijn? Ik stel me voor dat voor een deel van de mensen geldt dat de vliegvakantie uiteindelijk toch is geannuleerd en dat men zich afvraagt of met de kerst er een skivakantie in zit.
Hoe leg je iets uit wat niet uit te leggen valt?
Een groep ganzen trekt laagvliegend in V-formatie naar het zuiden. Hun biologische klok laat hen niet in de steek: de winter komt eraan. Ik ben aan het overpeinzen dat er eigenlijk nog een stuk moet verschijnen over het feit dat er bij de provincie Flevoland een omgevingsvergunning is aangevraagd voor Lelystad Airport... Dat er weer een hoofdstuk wordt toegevoegd aan het stikstofdossier. Hier wordt al zoveel over geschreven en getwitterd, dat ik er eigenlijk niet zo veel aan toe te voegen heb. Het lukt me niet om daar ook een stuk over te produceren. Hoe leg je iets uit, wat niet uit te leggen valt? Hoe kan een vergunning toegekend worden op basis van berekeningen waarvan aangetoond is dat ze niet kloppen. Dat er modellen gebruikt worden, die aan vervanging toe zijn. En dan moeten we weer uitzoeken of we en hoe we bezwaar kunnen maken. Zijn we wel belanghebbenden, of is de gemeente dat? Kan je bezwaar maken vanuit een andere provincie? Letten ze wel op bij de provincie Gelderland? Komen die wel voldoende op voor de belangen van de regio? Hoe leggen ze dat uit aan de boeren en de bouwers? We rijden 100 km op de A28, A1 en A50 en dan komen de vliegtuigen laag over om toe te voegen wat we proberen te beperken…
Wat al deze ministers en staatssecretarissen schrijven, zeggen en verzwijgen
En toen kwam een SATL-genoot op de lijn, opgetogen: hij had zijn ei gelegd! En dat zo laat in het seizoen, dacht ik nog grijnzend. Samen met een paar anderen heeft hij de moeite genomen en om op zeer inzichtelijke wijze het hele traject van besluitvorming, de complete geschiedenis van Schiphol, de ministeries, de Alderstafels, de Kamerdebatten, de moties op een rij te zetten…In het persbericht van SATL staat dat het gaat over de afgelopen 13 jaar, maar eigenlijk ontvouwt zich het perspectief van 1993 tot op heden…. Wanneer Schiphol het vliegveldje bij Lelystad opkoopt en gestaag aan de slag blijft gaan met uitbreiden van haar activiteiten. Het is geduldig en zorgvuldig beschreven. Ministers en staatssecretarissen komen en gaan, kabinetten komen en gaan en Schiphol schrijft voor - soms letterlijk - wat al deze ministers en staatssecretarissen schrijven, zeggen en verzwijgen. En het wordt gaandeweg steeds duidelijker dat het eigenlijk niet uitmaakt wat de Kamer ervan vindt. In drie aangenomen moties, 2014, 2017 en 2018 is nadrukkelijk gesteld dat er geen sprake mag zijn voor autonome groei voor Lelystad Airport en bij alle drie de momenten had de betreffende minister of staatssecretaris kunnen melden: “Wat jullie willen kan helemaal niet volgens de Europese regelgeving!” Dan had vervolgens de conclusie gewoon kunnen zijn: “Lelystad Airport kan helemaal niet.” En doorrr... over tot de orde van de dag….
Surrealistisch
Op het eind van het boek, als we aankomen op vandaag de dag, wordt het helemaal surrealistisch, als Kamerleden en onderzoekers hardop zeggen dat we met een luchthavenbesluit zitten, waarvan het fundament volledig is weggevaagd door de Coronacrisis… Want waar ging het ook alweer over? Schiphol zou uit zijn voegen barsten en er zou een overloopluchthaven nodig zijn. Schei toch uit.
Echt de moeite van het lezen waard. Onder de vlag van SATL uitgebracht is het in hard copy te koop, maar uiteraard ook gewoon te downloaden in pdf. Als het complete boek te veel van het goede is, lees dan de samenvatting hieronder.
SATL- Boeklancering Schiphol regeert
PDF Schiphol regeert
Interview over Schiphol regeert bij Vechtdal fm
Samenvatting Schiphol regeert
|
In 1993 is vliegveld ‘Lelystad’ door de Schiphol groep overgenomen als ‘strategische reserve’ voor charters. Toen al begon de geschiedenis van de VVR, die uitgebreid beschreven is in een rapport van SATL, verschenen in december 2020. In deze analyse is bekeken hoe Schiphol en het ministerie van I&W (ambtenaren en bewindslieden) hiermee zijn omgegaan.
In 2008 is het Aldersakkoord gesloten. Kern van het akkoord is het selectiviteitsbeleid en daarvan is de verplaatsing van het vakantieverkeer de ruggengraat: Lelystad Airport (evenals Eindhoven) gaat het vakantieverkeer van Schiphol overnemen en Schiphol gaat de vrijgekomen capaciteit gebruiken voor mainport relevant transfer/hubverkeer. Dit is de exclusieve bestaansreden van Lelystad Airport. Voor zogeheten ‘autonome groei’, dat wil zeggen nieuwe maatschappijen die niet van Schiphol afkomstig zijn, zal op Lelystad geen plaats zijn.
De studie van SATL maakt echter duidelijk dat vanaf de start de belangrijkste partners van het Aldersakkoord (Schiphol en regering) Lelystad en Eindhoven hebben misbruikt om hun eigen doelen te realiseren. Achter de schermen was bij hen al vóór het Aldersakkoord bekend, dat verplaatsing van vakantievluchten naar Lelystad problematisch is en Lelystad zonder autonome groei niet mogelijk is. De cruciale informatie hierover is echter systematisch verzwegen of verdoezeld. De Kamer is voortdurend foutief of onvoldoende geïnformeerd en het is zeer aannemelijk et dat bewust is aangestuurd op een voldongen feit – een kant-en-klare luchthaven, waarvoor uiteindelijk de principes maar moeten wijken: als vrijwillig en onvrijwillig verplaatsen niet lukt moeten, gaan we toch maar autonome groei toestaan.
- Al in 2007 weten Schiphol en het ministerie dat vrijwillige verplaatsing van vakantieverkeer op forse weerstand stuit bij de vliegmaatschappijen. Vanaf 2007 is bij beide ook bekend dat een VVR, bedoeld om de selectiviteitsdoelen zeker te stellen, onhaalbaar is, omdat exclusieve reallocatie juridisch moeilijk inpasbaar is in Europese regelgeving. Hiervoor en voor andere nadelen is tussen 2007 en 2013 in diverse rapporten gewaarschuwd.
- Schiphol laat zich weinig gelegen liggen aan het Aldersakkoord. Het bedrijf stuurt vanaf 2007 aan op autonome groei en heeft zich m.b.t. zijn capaciteitsbeleid weinig tot niets gedaan aan de selectiviteit (niet op Schiphol noch op Eindhoven). Schiphol gebruikt het Aldersakkoord om haar eigen doel te realiseren: maximale groei.
- Achter de schermen schuift de top van ministerie, Schiphol en KLM in mei 2013 de VVR als onbruikbaar terzijde, zonder een alternatief te hebben. De Tweede Kamer wordt hierover niet geïnformeerd, maar in de waan gelaten dat de VVR wel een geschikt instrument is om de selectiviteit te borgen.
- In de loop van 2013 en 2014 maakt Schiphol het ministerie duidelijk dat autonome groei onafwendbaar is en het geeft dit in april 2014 een plaats in het businessplan voor Lelystad. De verantwoordelijke staatssecretaris laat dit gebeuren en geeft daarmee de regie over Lelystad Airport weg aan Schiphol.
- Het ministerie heeft zich tot 2017 niet in Brussel vergewist van haar speelruimte, in de Kamer al in 2011 geopperd. Men wist immers al dat de door de Kamer gewenste VVR onhaalbaar was.
- Het parlement is dus stelselmatig niet of niet adequaat geïnformeerd over de problemen met het vrijwillig ‘verleiden’ van de vliegmaatschappijen en de juridische kwetsbaarheid van de beoogde VVR. De vernietigende conclusies die achter de schermen over de VVR zijn getrokken, worden niet met de Kamers gedeeld. Schiphol heeft op de informatievoorziening veel invloed kunnen uitoefenen.
- Het Luchthavenbesluit van 2015 is gebaseerd op een laakbaar onjuiste voorstelling van zaken van de businesscase van Lelystad Airport en de borging van het selectiviteitsbeleid.
- De grote problemen om in de jaren 2017 – 2019 bij de betrokken marktpartijen en de Europese Commissie instemming voor een VVR te krijgen, zijn terug te voeren op het in de voorgaande jaren willens en wetens negeren van de waarschuwingen. Het was volgens SATL een ‘show voor de Bühne’.
- Voor Schiphol en de verantwoordelijke bewindslieden Joop Atsma, Wilma Mansveld en Cora van Nieuwenhuizen is Lelystad al lang niet meer het middel om het selectiviteitsbeleid gestalte te geven, maar een doel an sich geworden.
- Driemaal heeft de Tweede Kamer in de afgelopen jaren een motie aangenomen, waarin wordt opgeroepen geen autonome groei op Lelystad Airport toe te staan:
- In 2014 motie Jaco Geurts/Sander de Rouwe
- In 2017 motie Martijn Van Helvert/Barbara Visser/Rob Jetten/Eppo Bruins
- In 2018 motie Cem Laçin
Ondanks deze kraakheldere signalen vanuit de volksvertegenwoordiging ligt er nu een VVR 3.0 voor, die autonome groei wel mogelijk maakt en die de minister bij voorkeur niet met de Tweede Kamer wil bespreken. De verdediging van de minister is heel simpel: geachte Kamerleden, u wist toch dat autonome groei niet kan worden voorkomen? Niet dus!
Het overzicht maakt duidelijk dat het Lelystad Airport-beleid van meet af aan op drijfzand rust. De insiders wisten dit, maar verzwegen of verdoezelden het. Daarbij is de Kamer herhaaldelijk foutief geïnformeerd. Het is aannemelijk et dat is aangestuurd op een voldongen feit: een kant-en-klare luchthaven, waarvoor uiteindelijk – zogenaamd ‘onvoorzien en tegen heug en meug’ - de principes maar moeten wijken.
|