In twee brieven wordt aandacht besteed aan de ‘optimalisatie’ van de bekritiseerde vertrekroutes van Lelystad Airport boven en vlakbij het bewoonde gebied van de Noordoost-Veluwe. Het gaat om een passage uit een brief van minister C. van Nieuwenhuizen aan de Tweede Kamer van 15 oktober 2019 en om een schrijven van burgemeester T. Haseloop-Amsing aan de gemeenteraad van Oldebroek van 17 oktober 2019. Bij beide plaatsen we enkele kanttekeningen.
Brief 1. Minister C. van Nieuwenhuizen aan de Tweede Kamer, 15 oktober 2019 (fragment). [1]
Geachte voorzitter,
(…)
Route-alternatieven Wezep
In het najaar van 2017 heeft de consultatiefase over de aansluitroutes plaatsgevonden. Het toen voorliggende routeontwerp is als resultaat van die inspraak op een groot aantal punten verbeterd. Op 21 februari 2018 heb ik uw Kamer geïnformeerd over het gewijzigde routeontwerp en de actualisatie van het MER. In de consultatiefase was over de vertrekroute ter hoogte van Wezep zorg uitgesproken. Er werd onder meer verzocht om de route langs bestaande geluidsbronnen knooppunt Hattemerbroek en snelweg A50 te laten lopen. Vanwege de complexiteit van het luchtruim boven deze regio en de tijd die nodig is om (bestuurlijk) opties met de omgeving af te stemmen, was het toen niet mogelijk een verbetering in het lopende proces mee te nemen. Omdat Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) en het Commando Luchtstrijdkrachten (CLSK) aangaven wel mogelijkheden te zien, heb ik destijds toegezegd om met LVNL en CLSK en de omringende gemeenten te verkennen op welke wijze een aanpassing van de ligging en het gebruik van de route boven Wezep mogelijk is. Doel daarbij was dat er minder over bebouwd gebied gevlogen wordt. Bij de verkenning zijn de gemeenten Oldebroek, Elburg, Hattem, Heerde en later ook Kampen en Zwolle betrokken. Het afgelopen jaar zijn met hen de mogelijkheden verkend, hetgeen geleid heeft tot drie route-alternatieven.
De alternatieven leiden tot een grote afname van het aantal mensen dat overvlogen wordt. Ik heb u daarover o.a. op 19 september 2019 geïnformeerd. De effecten van de verschillende alternatieven zijn in beeld gebracht en toegelicht en besproken met regionale bestuurders en inwoners.(1) Zij konden hun oordeel geven. (2) De informatie is ook gepubliceerd op www.luchtvaartindetoekomst.nl . Ik hechtte aan een advies van de betrokken gemeenten, omdat het hier gaat om een regionale afweging, waarbij lokale aandachtspunten van belang zijn. De bestuurders hebben recentelijk gereageerd, zonder een voorkeur uit te spreken.(3)
Dat betekent dat ik zelf een keuze moet maken, waarbij ik de input uit de diverse (bestuurlijke) overleggen zorgvuldig weeg om tot het beste resultaatbeeld voor de regio als geheel te komen. Die afweging heeft erin geresulteerd dat ik LVNL en CLSK opdracht heb gegeven om de zogenoemde routevariant N (4) voor baanrichting 23 (starten in zuidwestelijke richting) in procedures uit te laten werken, zodat de route bij opening van de luchthaven voor handelsverkeer of zo snel mogelijk daarna gevlogen kan worden. Bebouwd gebied wordt daarmee vermeden (5) en conform suggesties uit de consultatie wordt over bestaande geluidsbronnen gevlogen. Dit dempt de geluidbelasting. Deze routevariant zorgt ervoor dat 6.914 minder mensen overvlogen worden.(6) In het iteratieve proces is ruimte geweest om informatie over bijvoorbeeld nieuwbouwprojecten mee te nemen. Routevariant N voor baanrichting 23 is tegen die achtergrond tot stand gekomen en overvliegt daarom nieuwbouwwijk Reeve bij Kampen niet.(7) Tevens zorgt deze routevariant ervoor dat het voordeel voor Wezep niet ten koste gaat van Hattem. Omdat alleen de vertrekroute voor starten in zuidwestelijke richting wordt aangepast, zal er ook geen concentratie van vluchten op één route plaatsvinden. (8) De vertrekroute voor starten in noordoostelijke richting wordt namelijk niet aangepast.
Met bovenstaande geef ik uitvoer aan mijn toezegging van februari 2018. (9) Mijn ministerie blijft met de gemeenten in gesprek in het proces van de luchtruimherziening.(10)
(…)
Hoogachtend,
DE MINISTER VAN INFRASTRUCTUUR EN WATERSTAAT,
drs. C. van Nieuwenhuizen Wijbenga
Kanttekeningen bij de door ons ingevoegde en met geel gemarkeerde nummers
1. Slechte informatie . De bewoners zijn tijdens de ‘verkenning’ vanaf februari 2018, ondanks diverse toezeggingen, welgeteld één keer geïnformeerd: op 16 april 2019 in Hattemerbroek. Daags na deze bijeenkomst, waar trouwens ook gemeentelijke bestuurders aanwezig waren, werd tot onthutsing van alle aanwezigen bekend dat er vanaf Wezep/Hattemerbroek eerder en vaker doorgestegen gaat worden - om de rest van de Veluwe wat meer te ontzien. Hierover en over de gevolgen – veel meer lawaai en uitstoot - voor de Noordoost-Veluwse kernen Wezep-Hattemerbroek-Hattem-Wapenveld-Heerde hadden de topambtenaren van IenW in Hattemerbroek in alle talen gezwegen. Bovendien bleek, dat de redenen waarom destijds voor de B+ variant was gekozen ineens van tafel waren. Verbazing alom, dat de B+ routes en eventuele alternatieven buiten beschouwing bleven.
2. Geen transparantie. Om zich eerst een oordeel te kunnen vormen over wat IenW allemaal aan ‘optimalistiewinsten’ voorspiegelt, heeft HoW tijdens en na de bijeenkomst in Hattemerbroek om aanvullende informatie gevraagd over het onderzoek dat bureau To70 had verricht. We willen bijvoorbeeld weten waar de cijfers op gebaseerd zijn, of de rekenmethoden kloppen, hoe de contourkaarten eruit zien, of winst híer tot verlies dáár leidt et cetera. Legitieme vragen, dunkt ons. Het leidde tot niets. Telefonisch liet een woordvoerder van IenW weten het niet nodig te vinden: ‘Men vindt het nu al zo ingewikkeld en straks wil iedereen weten of de 55 dB contour door zijn of haar straat loopt.’ Onze reactie: ‘Wij vinden het niet zo moeilijk en anders vragen we onze deskundigen wel om uitleg. En inderdaad, anno 2019 willen mensen weten hoeveel herrie zij in hun huis en tuin mogen verwachten, en of zij daarnaar willen handelen of niet.’ Het Wob-verzoek, dat HoW vervolgens op 9 mei jl. indiende, loopt nog steeds.
Er komt nog iets bij: SATL en de HoW-adviseur voor vliegtuiggeluid dr. ir. Pieter Sijtsma plaatsten na de belevingsvlucht grote vraagtekens bij de betrouwbaarheid van de input voor de berekeningen van IenW. De verschillen tussen de berekende en nu gemeten resultaten waren groot en altijd ten nadele van de bewoners. Statistisch kón het domweg niet kloppen. Deze twijfels zijn thans nog groter geworden. Op 18 oktober 2019 herriep minister Van Nieuwenhuizen namelijk haar eerdere uitspraak dat de inputgegevens voor het berekenen van vliegtuiggeluid waren gevalideerd. Dat was dus niet gebeurd. Kennelijk al decennialang niet. Daarmee zijn alle berekeningen van vliegtuiggeluid op losse schroeven gezet, inclusief die voor de MER-Lelystad, inclusief die voor de optimalisaties!
3. Advies vier gemeenten . De minister zegt waarde te hechten aan het advies van de gemeenten, maar dat deze geen voorkeur hebben uitgesproken. Inderdaad hebben zij geen keuze gemaakt tussen – wat hier inmiddels heet - amputatie van de linker- of rechterarm, dan wel het linker- of rechterbeen. Maar ze hebben wel degelijk een advies gegeven, zij het niet het advies dat de minister had willen horen. Hun boodschap is dat alle voorgestelde oplossingen, zeker in combinatie met het beoogde doorstijgen boven de regio, tekort schieten en er maar één remedie is: eerst herindelen, ‘zodat er geen sprake meer is van laagvliegroutes’, en ‘ernaar streven om de vliegroutes zodanig neer te leggen dat overlast voor welk gebied of gemeente dan ook tot een minimum wordt beperkt’. [2]
4. Niet N maar N*. Hoe onzorgvuldig kan men zijn in een kwestie die zoveel mensen raakt en bezighoudt? Op 16 april 2019 heef IenW drie optimalisatievarianten gepubliceerd: N, N* en T. [3] In de brief van de minister is sprake van het uitwerken van routevariant N, maar uit de tekst valt op te maken dat het om variant N* gaat. (Althans, dat nemen we maar aan, want de tekst sluit variant T niet uit!) Ook dagblad De Stentor werd op het verkeerde been gezet. De krant drukte op 17 oktober een kaart van variant N af.
|
De niet gekozen variant N (gestippeld de oorspronkelijke route). Zowel 05 als 23 aan gepast.
|
De gekozen variant N* (gestippeld de oorspronkelijke route). Alleen 23 aangepast
|
5. Wel over bebouwd gebied. Een vlugge blik op de kaart bij de gekozen variant N* leert, dat bebouwd gebied niet wordt gemeden:
a) De route van baan 05 blijft namelijk onveranderd pal over de kern van Wezep/Hattemerbroek lopen.
b) De routes lopen bovendien niet langs een draadje, zoals wordt gesuggereerd, maar mogen aan weerszijden 1 zeemijl (ruim 1,8 km) gebruiken, in totaal dus 3,6 km. Daardoor bestrijken ze veel grotere delen van de bebouwde kommen van Wezep, Hattemerbroek, Hattem, Wapenveld en Heerde dan wordt gesuggereerd. Heeft To70 dat geteld? En zouden de rekenaars van To70 en IenW rekening hebben gehouden met de jarenlange ervaringen met de ingetekende routes bij bijvoorbeeld luchthaven Rotterdam? Daar vliegen voortdurend toestellen buiten de 3,6 km zone en zadelen aldus veel meer mensen op met geluidsoverlast en emissies.
6. 6.914 minder overvlogenen. Zie 2 en 5b: zolang IenW geen inzage heeft gegeven in het onderzoek waarop deze cijfers zijn gebaseerd, zijn ze wat ons betreft discutabel.
7. Reeve. Dat een woonwijk vermeden moet worden, is voor HoW de alfa en omega van zijn beleid. Wij zijn ook niet van het ‘niet in mijn achtertuin, maar wel in die van jou’. Maar wat te denken van het volgende:
a) Reeve bestaat vooralsnog alleen nog maar op papier en is bovendien afhankelijk van diverse lopende procedures. Voor de tijdelijke situatie, waarvoor de optimalisatie bedoeld is, is Reeve dus kwantitatief niet of nauwelijks relevant. Of is er een verborgen agenda?
b) Ten aanzien van de situatie na de herziening belooft de minister ten eerste dat de B+ routes geen uitgangspunt zijn en ten tweede dat bij de herindeling speciale aandacht besteed zal worden aan de ‘flessenhals Wezep’ en de situaties bij Stadshagen en het Vechtdal. De kans dat de routes bij Reeve anders komen te liggen is dus groot. Of wordt iedereen voor de gek wordt gehouden en is de insteek toch gewoon dat de routes hetzelfde blijven en gaat worden volstaan met continuous climb operations (CCO). (Tijdens het AO van 11 september jl. had de minister het alleen maar over verbetering door CCO.) In dat geval krijgt Reeve (en Dronten en Kampen en Kamperveen en Noordeinde en Wilsum en Zalk en Wezep en Hattem en Wapenveld en Heerde en - via de 23 route – ook Biddinghuizen en Elburg en Oosterwolde en Kerkdorp) onherroepelijk met extra lawaai en uitstoot van stijgende toestellen te maken.
8. Concentratie van routes. De bewering dat er geen concentratie van routes zal plaatsvinden is natuurlijk onzin. In de oude situatie en in alle varianten komen ze boven de Noordoost-Veluwe bij elkaar. Via de 23 route naar verwachting circa 60% van de toestellen; via de 05 route de overige 40%. In de gekozen variant N* convergeren beide routes tussen Wezep en Wapenveld. En daar zal de bulk van de 100% met doorstijgen beginnen.
9. Twintig maanden. In februari 2018 zegde de minister de bezorgde Kamerleden van oppositie én coalitie toe dat ze aan de slag ging met ‘het probleem Wezep’. Sindsdien hebben wij geen moment de indruk gekregen dat het voor het ministerie een urgent probleem was, noch dat is gestreefd naar een structurele oplossing.
10. In gesprek blijven. Geen woord hier over de essentie van het advies van de vier gemeenten en wat de insteek van het ministerie zal zijn bij het ‘met de gemeenten in gesprek (blijven) in het proces van de luchtruimherziening’. Het is derhalve niet meer dan een holle frase.
Brief 2. Burgemeester T. Haseloop-Amsing aan de gemeenteraad van Oldebroek, 17 oktober 2019 .
Beste raadsleden,
Hierbij informeer ik u over de brief van de Minister van Infrastructuur en Waterstaat van 15 oktober 2019, waarin de Tweede Kamer wordt geïnformeerd over de voortgang van het dossier Lelystad Airport. In deze brief wordt ook verslag gedaan van het genomen besluit over de vliegroutes over Wezep (het optimalisatietraject Wezep).
De gemeente Oldebroek heeft ambivalente gevoelens bij de uitkomst van dit optimalisatietraject.(1) Enerzijds is er nog veel onzekerheid over wat er precies gaat gebeuren als Lelystad Airport daadwerkelijk wordt geopend, anderzijds heeft het intensieve overlegtraject met het ministerie in de afgelopen tijd tot een aanpassing van een vliegroute over Wezep (baan 23) geleid, met een aanzienlijke reductie van het aantal gehinderden voor dit gebied.(2)
Het traject met de Minister is met respect voor elkaars verantwoordelijkheden op een goede manier verlopen. De minister heeft geprobeerd met deze regio tot voor alle gemeenten aanvaardbare vliegroutes (baan 23 en baan 05) te komen. De betrokken gemeenten hebben aangegeven, gelet op de beschikbare informatie, niet tot een gezamenlijk advies te kunnen komen.(3) Het is in overeenstemming met het proces dat de minister nu een keuze heeft gemaakt. De keuze van de minister is een compromis.
De gemeente Oldebroek blijft er bij de Minister en de Tweede Kamer op aandringen, dat eerst het hogere luchtruim moet worden herzien en pas daarna Lelystad Airport kan worden geopend. In het optimalisatietraject is deze opvatting ook altijd onderstreept. Hiervoor trekken wij gezamenlijk op met onze directe buurgemeenten en ook met andere Gelderse partijen die hiervoor samenwerken onder coördinatie van de provincie Gelderland. (4)
De gemeente Oldebroek heeft geluidsmeetpunten op Noordeinde (4 stuks) en in Wezep (4 stuks) aangelegd, en legt momenteel de nul-situatie voor dit gebied vast, zodat wij op basis van objectieve informatie t.z.t. met het ministerie over de eventuele geluidshinder in gesprek kunnen gaan. (5)
Voor het overige wordt verwezen naar de onderstaande mail met links van het Ministerie van IenW.
Met vriendelijke groet,
Tanja Haseloop-Amsing
Burgemeester van de gemeente Oldebroek
Kanttekeningen bij de door ons ingevoegde en met geel gemarkeerde nummers
Na wat we bij de brief van minister Van Nieuwenhuizen hebben gezegd, kunnen we hier korter zijn over die van burgemeester Haseloop-Amsing. In het algemeen zouden wij, met alle respect en waardering, hier en daar een ander accent hebben gelegd.
1. Scepsis. Het moge na onze eerdere opmerkingen duidelijk zijn, dat bij ons niet de ambivalentie, maar de scepsis overheerst. Scepsis ten aanzien van de intenties van deze minister, de uitkomsten, het proces, de omgang met de burgers.
2. Aanzienlijke reductie. Ook hier kunnen we verwijzen naar wat we bij de brief van de minister hebben ingebracht over de betrouwbaarheid en relevantie van de genoemde aantallen. In de brief van de burgemeester hadden we graag nog bezorgde uitspraken gezien over
a) het uitzonderlijke feit dat er voor de 05 route nog steeds voor het laagvliegen een lijn pal over de kern Wezep/Hattemerbroek wordt getrokken;
b) het doorstijgen boven onze regio. Burgemeester A. Hoogendoorn noemde de combinatie van laagvliegen en doorstijgen destijds al ‘desastreus’; wij spraken van ‘horror scenario’.
3. Gezamenlijk advies . Het gezamenlijke advies van de vier gemeenten is, zoals hiervoor gezegd: alle voorgestelde oplossingen, zeker in combinatie met het gewraakte doorstijgen boven de regio, schieten tekort en er is maar één remedie is: eerst herindelen, ‘zodat er geen sprake meer is van laagvliegroutes’ en ‘ernaar streven om de vliegroutes zodanig neer te leggen dat overlast voor welk gebied of gemeente dan ook tot een minimum wordt beperkt’. De minister legt dit advies, dat qua strekking gelijk is aan dat van vrijwel alle betrokken gemeenten en provincies uit Oost- en Noord-Nederland , naast zich neer.
4. Samenwerken. Het is goed dat de vier buurgemeenten in dezen nauw met elkaar blijven optrekken. Ze hebben samen één belang: geen lage, doorstijgende of dalende, vliegroutes boven of dicht bij de kernen van de Noordoost-Veluwe. Ten aanzien van de andere Gelderse partijen en de coördinerende rol van Gelderland zou naar onze smaak een signaal over waakzaamheid niet misplaatst zijn geweest. De provincie moet zich nog steeds revancheren voor de jarenlange, schromelijke veronachtzaming van de belangen van onze regio, zoals recentelijk nog bij het ‘Gelders’ advies, dat onder provinciale regie, maar tegen de uitdrukkelijke wens van onze vier gemeenten, tot stand kwam: zo noordelijk als mogelijk gaan doorstijgen – om de rest van de Veluwe te ontzien. Precies het desastreuze horror scenario waarvoor burgemeester Hoogendoorn en HoW hadden gewaarschuwd, maar gefundenes Fressen voor deze minister.
5. Nulmeting. Uiteraard is het goed om te meten, maar van een zuivere ‘nul-meting’ is inmiddels allang geen sprake meer. Door het sterk toegenomen vliegverkeer en het gebruik van steeds grotere vliegtuigen naar Schiphol, is de geluidsoverlast in deze regio al sterk toegenomen. Helaas zal die toename in de ‘nul-meting’ verdampen, omdat dit geluid er nu ook al is.