Printbare PDF van dit artikel
Als deze regering haar zin krijgt, gaan laagvliegers van Lelystad Airport niet alleen het woongenot in Wezep, Hattemerbroek, Hattem, Wapenveld en Heerde vergallen. Ook het fraaie Natura 2000-gebied, dat tussen deze Veluwse plaatsen ligt ingeklemd, wordt bedreigd. Uitgerekend boven dit luisterrijke gebied zou 90 procent van al het vertrekkend vliegverkeer op lage hoogte moeten gaan passeren. En alsof dat niet genoeg is, zou het hier ook nog eens aan een doorklim moeten beginnen - met als gevolg een verveelvoudiging van lawaai en van uitstoot van stikstof, fijnstof, CO2 en andere klimaatvervuilers. Vooruitzichten waar burgers en gemeenten zich met alle macht tegen verzetten. Zij weten zich gesteund door belangrijke spelers als Geldersch Landschap en Kastelen, dat hier een van de grootste ‘grootgrondbezitters’ is.
Hierna volgen wat impressies van dit bekoorlijke, maar o zo kwetsbare Natura 2000-gebied, met tips voor wandelaars en fietsers. Alles met de onderliggende boodschap: ga er niet alleen rondkijken, opnieuw of voor het eerst, maar denk en help ook mee om te voorkomen dat dit fijne leef-, en natuur- en recreatiegebied ten prooi valt aan vliegende prijsstunters, die zich weinig gelegen laten liggen aan ons klimaat, onze natuur en ons leefmilieu.
Wezepsche Heide. (foto Marjolein Arissen)
|
Stuwwallen en paraboolduinen
Het natuurgebied waar de regering voor de vertrekkende vakantievluchten van Lelystad Airport haar oog op heeft laten vallen, behoort tot de mooiste stuwwalgebieden van Nederland. Een gevarieerd bos- en heidelandschap met een interessant geologisch karakter en een rijke flora en fauna. Geliefd bij imkers, wild- en vogelspotters, wandelaars, hardlopers, ruiters, mountainbikers en andere fietsers. Allemaal liefhebbers van schone lucht, rust, natuurbeleving. De aanwezigheid van campings en bungalowparken, de meeste aan de randen van het gebied, geeft aan dat verblijfsrecreanten de omgeving eveneens waarderen.
Bergen
Zijn heuvelachtige aard dankt de Noordoost-Veluwe in de eerste plaats aan opstuwing van stenen, zand en klei tijdens de voorlaatste ijstijd. In de laatste ijstijd (omstreeks 11.000 jaar geleden) heeft verstuiving van zand uit het westen er op verschillende plaatsen met zogeheten paraboolduinen nog een schepje bovenop gedaan. Namen als Vuursteenberg, Trijselenberg, Witte Berg, Hoogeberg, Tonnenberg, Laerberg en Koerberg getuigen ervan. Dat klinkt allemaal indrukwekkender dan het is, want de hoogste twee, de Filipsberg en de Wezeperberg, zijn respectievelijk maar 49 en 46 meter hoog. Aan de landschappelijke schoonheid doet dat evenwel niets af en voor wandelaars, mountainbikers en gewone peddelaars vormt menige helling wel degelijkb een uitdaging.
Landgoederen
Het gebied telt verscheidene landgoederen en buitenplaatsen, waaronder het oude Molecaten en de jongere Steenbergen, Flip-Hul, Petrea, De Polberg en Winfried. Sommige zijn nog in particuliere handen; andere zijn overgenomen door institutionele beleggers of Geldersch Landschap en Kastelen en Staatsbosbeheer. Het merendeel is geheel of gedeeltelijk opengesteld voor publiek en op eigen initiatief te doorkruisen, of via paaltjesroutes, klompenpaden en lange-afstandwandeltrajecten. De uitgezette routes mijden de rustgebieden voor het wild.
|
Natura 2000
De bossen en heidevelden tussen Wezep, Hattem, Wapenveld en Heerde zijn aangewezen als Natura 2000-gebied en vormen een onlosmakelijk geheel met de rest van de Veluwe, die dezelfde beschermde status heeft. Een ecoduct over de A50 versterkt die eenheid. Via dit Tolhekecoduct kan het wild heen en weer trekken tussen de grote Oldebroekse Heide en de IJsselvallei. Hoewel ze hoofdzakelijk ’s nacht actief zijn, zijn overdag ontmoetingen met zwijnen, reeën en zelfs grote edelherten niet uitgesloten. Aan het eind van de zomer kunnen inwoners van Wezep, Hattem, Wapenveld en Heerde in de stille avonduren regelmatig van het imposante burlen van bronstige edelherten genieten. Hun donkere lokroep is mijlenver in de omtrek te horen.
|
 |
| Ecoduct Het Tolhuis. (kaart Vereniging Het Edelhert) |
Kwetsbaar landschap
Het is wel een kwetsbaar gebied. In 2009 stelde onderzoeksbureau Alterra al vast, dat bijvoorbeeld de Wezepsche Heide prima voldeed aan de criteria van Natura 2000, op één punt na: de ‘atmosferische depositie’; die was ‘ongunstig’ en ‘boven de norm’. Bij de zuidelijker gelegen Tonnenberg signaleerden de onderzoekers hetzelfde probleem. Elders is het niet anders. De schrale zandgrond die hier overheerst, is zeer gevoelig voor stikstof en daarvan hoopt zich hier teveel op. De oorzaak ligt niet alleen bij de nabije A50. De neerslag komt in belangrijke mate ook van elders en niet in de laatste plaats van de tomeloos gegroeide luchtvaart.
Kernwaarden
De kwestie van schade door uitstoot en neerslag is een belangrijke reden waarom burgercomités als Hoog over Wezep, Hoog over Hattem en Red de Veluwe vraagtekens zijn gaan plaatsen bij de wenselijkheid van Lelystad Airport. En zij krijgen steeds meer bijval van de Provincie en van gevestigde partijen als Geldersch Landschap en Kastelen, de Gelderse Natuur- en Milieufederatie, de Vereniging Natuurmonumenten en de Stichting Landschapsbeheer Gelderland. In februari 2019 kwalificeerden deze vier de Lelystad-plannen als ‘volstrekt onacceptabel’, omdat de depositie van stikstof en CO2 veel kritischer is dan wordt gesuggereerd. Bovendien betogen zij dat laagvliegen en doorstijgen haaks staan op de kernwaarden van de Veluwe: stilte en natuurbeleving.
Eén groot Natura 2000-gebied. (kaart Ministerie van Economische Zaken)
Van Wezepsche Heide tot Zwolsche Bos
Tijd om in te zoomen op de belangrijkste delen van het Noordoost-Veluwse bos- en heide gebied en een aantal wandelingen voor het voetlicht te halen:
- Wezepsche Heide
- Landgoed Steenbergen
- Vuursteenberg
- Landgoed Molecaten
- Landgoed Flip-Hul
- Landgoed Petrea
- Zwolsche Bos
Aansluitend volgen nog enige suggesties voor fietsers en mountainbikers.
-
De Wezepsche Heide is 260 hectaren groot en wordt beheerd door waterleidingbedrijf Vitens. Het is het omvangrijkste wingebied dat aan de zorgen van dit bedrijf is toevertrouwd. Een wandelapp die Vitens heeft gemaakt, legt uit wat de beleidslijnen voor het beheer zijn: Omdat het een prachtig gebied is, maar vooral om ervoor te zorgen dat er geen schadelijke stoffen in het grondwater terechtkomen. Al sinds 1886 wordt hier schoon drinkwater opgepompt, oorspronkelijk om cholera-epidemieën te voorkomen. Circa 4,5 miljoen m³ drinkwater vloeit jaarlijks naar onder meer Wezep en Kampen.
Voordat Vitens het beheer kreeg, was Kampen hier de exploitant. Om structureel iets aan de dodelijke cholera in zijn stad te doen, overtuigde sigarenfabrikant en gemeenteraadslid W.G. Boele sr. het stadsbestuur er in de jaren ’80 van de 19e eeuw van bij Wezep een pompstation te bouwen. Zelf kocht de rijke ondernemer, die een fervent jager was, grote stukken grond bij Wapenveld. Hieruit zijn later de landgoederen De Polberg, Groot Stokkert, Klein Stokkert en Winfried voortgekomen. Het pompstation bij Wezep draag nog altijd zijn naam.
Op en rond de Wezepsche Heide, die eigenlijk uit vier, door stukken bos gescheiden heidevelden bestaat, leven veel soorten vogels, vossen, wilde zwijnen en reeën. Ook edelherten worden er bij tijd en wijle gespot. Op plaatsen waar dassen hun burchten hebben gebouwd, worden bezoekers geweerd. Her en der verrijzen imposante mierenheuvels van soms meer dan anderhalve meter hoog en elk bevolkt door vele honderdduizenden rode werkmieren.
|
De opvallendste bewoners zijn de Schotse hooglanders. Deze harige, vervaarlijke ogende, maar niet agressieve kolossen zijn ‘in dienst van Vitens’. Met hun graasgedrag dragen ze ertoe bij dat de kwetsbare heide in stand blijft en niet vergrast. Daarnaast doet Vitens regelmatig een beroep op plaatselijke vrijwilligers om handmatig de snel en makkelijk opschietende dennetjes te verwijderen. Mede vanwege de stikstof groeien die hier als kool en zonder ingrijpen zouden de open terreinen binnen een mum
van tijd dichtgroeien en aan ecologische en recreatieve waarde inboeten.
|
 |
| Schotse Hooglanders. (foto Mariska Schotse Hooglanders.com) |
Een herdenkingszuiltje op het Kamperveld, een onderdeel van de Wezepsche Heide, herinnert eraan dat hier op 2 december 1944 een Britse jachtbommenwerper brandend neerstortte. Daarbij kwamen squadron leader Alan Murphy en zijn navigator Douglas Darbon om het leven. Zij rusten op de begraafplaats De Eekelenburg in Oldebroek, naast 27 lotgenoten.
Een kleine kilometer verderop staat bovenop een mooie heuvel nog zo’n houten zuiltje. De vlieger die hier aan de vergetelheid wordt ontrukt, had meer geluk. Flight sergeant Walter Randall maakte hier op 27 september 1944 een succesvolle noodlanding. Hoewel dit vlakbij een grote Duitse kazerne (de huidige Prinses Margriet Kazerne) gebeurde, wist hij met behulp van bewoners uit de omgeving uit handen van de bezetters te blijven en onder te duiken. Na de bevrijding keerde hij behouden terug naar zijn vaderland.
Vergelijkbare monumentjes zijn op meer plaatsten in de streek te vinden. Het passeren van de IJssel bij Zwolle en Hattem was gevaarlijk, omdat de Duitsers bij de IJsselbrug zwaar luchtafweergeschut hadden opgesteld.
 |
 |
| Herdenkingszuiltje Kamperveld en het zuiltje over de geslaagde noodlanding. |
Zuiltje over geslaagde noodlanding. |
Wandelroutes
Over de Wezepsche lopen diverse wandelroutes. Een selectie.
- Vitensroute
De eenvoudigste manier om met de Wezepsche Heide kennis te maken, is aan de hand van een 5,8 kilometer lange rondwandeling die waterwinbedrijf Vitens heeft ontwikkeld. Deze is niet intensief gemarkeerd, maar is met behulp van een via internet te downloaden routebeschrijving en een eenvoudige app goed te volgen. Bovendien heeft het bedrijf een filmpje laten vervaardigen, dat vanaf de grond en vanuit de lucht een aardig beeld geeft van het terrein en zijn bewoners.
Routebeschrijving: Wezepse Heide - Vitens
Filmpje: https://nl-nl.facebook.com/vitens/videos/1140805685984374/
- NS-route Wezepsche Heide-Zwolle.
Deze NS-wandeling van 7,5, 14 of 16 kilometer verbindt de spoorwegstations van Wezep en Zwolle. Behalve over de glooiende Wezepsche Heide leidt ze de deelnemers over de Vuursteenberg, door Molecaten en via Hattem naar de IJssel. De route loopt evenwijdig aan het Westerborkpad, waarover meer bij landgoed Molencaten.
Routebeschrijving: https://www.ns.nl/dagje-uit/wandelen/wezepsche-heide.html
Wisperpad (kaart Klompenpaden.nl)
-
Zuidelijk van de Wezepsche Heide ligt Landgoed Steenbergen. In vroeger jaren was het onder meer een kuuroord voor vegetariërs en aanhangers van de natuurgeneeswijze, een trainingsinstituut van een verzekeringsmaatschappij, een opvangcentrum voor gevluchte Christen-Turken en Vietnamese bootvluchtelingen en onder de naam ‘Rajneesh’ zou het een spiritueel centrum van de Bhagwanbeweging worden. Dat laatste is niet gebeurd. Sinds 1985 is het 55 hectaren tellende domein eigendom van een andere groepering, die zich bezighoudt met persoonlijke ontwikkeling en niets moet hebben van lawaaiig en vervuilend vliegverkeer van Lelystad boven haar grondgebied. Bij het beheer van het landgoed en het bos is zij naar eigen zeggen ‘natuurvolgend’. De nabijheid van het ecoduct speelt daarin een belangrijke rol. In overleg met buurman Staatsbosbeheer is daarom besloten het rust-uitloop gebied van het wild niet te laten verstoren door wandelend en fietsend publiek.
-
Ten oosten van de Wezepsche Heide ligt de Vuursteenberg, een wat kleiner natuurgebied van Geldersch Landschap en Kastelen. Zowel de NS-route als de Westerborkroute leiden er via de Keizersweg en de Hessenweg doorheen. De naam Hessenweg herinnert aan de Duitse handelaren, die hier in vroeger eeuwen te voet en later vooral met paardenwagens - ‘hessenwagens’ - hun weg naar het westen van Nederland vonden. Een lange zandweg over de Oldebroekse Heide draagt dezelfde naam en ook elders in Oost-Nederland treft men ze volop aan.
| Over dit natuurgebied lezen we op de site van Geldersch Landschap en Kastelen: ‘De Vuursteenberg is onderdeel van de vrije wildbaan van de Veluwe. Er is altijd kans op een ontmoeting met het grofwild. Er komen ook bijzondere vogelsoorten in het gebied voor zoals bijvoorbeeld de boompieper en houtsnip. Het gebied is daarnaast rijk aan roofvogels zoals de buizerd, havik en sperwer. Vuursteenberg bevindt zich op de stuwwal van de Noordwest-Veluwe. Het westelijk gedeelte van het terrein ligt op een smeltwaterterras tussen Nunspeet en Hattem. Hoewel dit sterk is aangetast,vis het een van de weinige smeltwaterrassen die in Nederland nog beleefbaar zijn en daardoor is dit fenomeen van nationaal belang. De Vuursteenberg en omgeving is rijk aan korstmossen, waaronder baardmossen. Internationaal belangrijke dieren die hier voorkomen, zijn de boommarter, hazelworm en zandhagedis. De belangrijkste cultuurhistorische waarden bestaan uit de voormalige tabaksvelden.’ |
 |
| Vuursteenberg (kaart Geldersch Landschap en Kastelen) |
Helaas doorsnijdt de steeds drukkere A50 dit bijzondere stukje Nederland. Plannen om het oostelijk deel van de berg af te graven en het gewonnen zand en grind te ‘vermarkten’ zijn overigens gelukkig wel gestuit op verzet van met name de Vereniging Landschap en Milieu Hattem. Wat vasthoudend burgerprotest zoal vermag.
Vuursteenberg (kaart Geldersch Landschap en Kastelen)
Wandelroutes
De autosnelweg met zijn op- en afritten beperken de mogelijkheden om naar hartenlust door het gebied te dwalen.
-
|
Het heuvelachtige Landgoed Molecaten ligt op de overgang van het Veluwemassief naar de IJsselvallei. Molecaten of ‘Molecote’, zoals het in de archieven van de hertog van Gelre heette, betekent 'boerderij bij molen'. In dit geval bij een watermolen. Van de vier watermolens die er in de loop der tijden moeten zijn geweest, is nog één over. Deze staat niet ver van het Huis Molecaten en deed achtereenvolgens dienst als papier- en korenmolen en was het laatst in gebruik voor het opwekken van elektriciteit voor de bewoners van het Huis. De papiermolens van Molecaten behoorden tot de oudste op de Veluwe, maar legden het in de 19e eeuw af tegen de grote industriële papierfabrieken, die toen op het toneel verschenen.
Het water van de molenbeek is afkomstig uit diverse sprengkoppen. Dat zijn met hand gegraven bronnen, waaruit kristalhelder water, deels afkomstig van het Veluwemassief, opwelt. Ze vormen kleine, kunstmatige beekjes. Het landgoed telt een aantal sprengkoppen, alle aan de voet van de circa 40 meter hoge Trijselenberg, de meest noordelijke en oostelijke punt van de Veluwse stuwwallen. Het verhaal gaat dat dit de galgenberg van Hattem is geweest. In de buurt liggen ook de ‘Spaanse Graven’. De naam slaat op de loopgraven met bijhorende walletjes, die tijdens de Tachtigjarige Oorlog door Spaanse troepen zijn aangelegd, bij het beleg van Hattem (1629). Vanaf de stuwwal hadden de Spanjaarden een goed uitzicht over de stad en de IJsselvallei.
|
 |
| Sprengkop bij eeuwenoude Mariabeuk. (foto Vereniging Landschap en Milieu Hattem) |
Molecaten is eeuwenlang bezit geweest van voorname geslachten, waaronder de Mulerts en de Van Heeckerens. Sinds 1987 is het eigendom van een institutionele belegger, te weten verzekeringsmaatschappij AMEV (nu ASR). De verzekeraar kocht het van Walraven Jacob baron van Heeckeren van Molecaten, wiens familie er sinds de 18e eeuw de scepter had gezwaaid. Het domein was bij de verkoop 150 hectaren groot en omvatte onder meer een restaurant en enkele boerderijen. Er bleven wel Van Heeckerens wonen in de oude spieker ‘Watervliet’ en het aangrenzende woonhuis. De spieker was oorspronkelijk bestemd voor het droog en vrij van ongedierte bewaren van graan.
Het grote huis wordt tegenwoordig bewoond door de eigenaren van een familiebedrijf, dat onder de naam Molecaten in het hele land campings en bungalowparken bezit en beheert. Een aantal ervan, waaronder bungalowpark De Leemkule aan de zuidkant van het landgoed en Park De Koerberg bij Heerde, liggen onder de geplande routes van Lelystad Airport. Zo ook de aan De Koerberg grenzende camping De Zandkuil.
 |
 |
Huis Molecaten.
(foto’s Stichting tot Behoud van de Veluwse Sprengen en Beken) |
De oude spieker 'Watervliet |
Wandelroutes
Molecaten is populair bij wandelaars met uiteenlopende interesses. De een komt voor de natuur, de ander voor de geologie, een derde voor de (cultuur-)historische betekenis. Velen doen het om de mix. Niet vreemd dus dat diverse routes het landgoed ‘aandoen’.
- Westerborkpad
Bij de Wezepsche Heide is al melding gemaakt van dit lange-afstandpad (LAW 15) van 336 kilometer. Het pad is gebaseerd op een voettocht die Jan Dokter in 2005 maakte ter nagedachtenis van familieleden die in 1943 door de bezetter per trein waren afgevoerd naar het Drentse Kamp Westerbork, het voorportaal van de Duitse vernietigingskampen. Onderweg wordt overal stilgestaan bij locaties, die herinneringen oproepen aan de verschrikkingen waaraan de Joodse bevolking destijds is blootgesteld. In etappe 18 zijn dat Landgoed Molecaten, de voormalige synagoge in de Hattemse binnenstad en het Joodse deel van de begraafplaats ten oosten van de stad.
|
 |
| Speciaal LAW bordje met Prikkeldraad |
| |
Waarom uitgerekend Molecaten is opgenomen, valt te beluisteren via een speciale internetsite of een app. Het zijn aangrijpende verhalen. Een geïnterviewde vertelt waarom in april 1944 een Joods echtpaar, dat op steenworp afstand van Huis Molecaten en met medeweten van de baron in een hutje zat ondergedoken, door het verzet is geliquideerd. Een ander verhaalt hoe op 31 augustus 1944 het landgoed na verraad werd uitgekamd en negen onderduikers werden opgepakt en afgevoerd, hun ondergang tegemoet.
Routebeschrijving: https://www.wandelnet.nl/wandelroute/1011/Westerborkpad-etappe-18
Interviews: http://www.westerborkluisterpad.nl/
- Klompenpaden
Twee klompenpaden lopen gedeeltelijk over het landgoed: het Assenradepad en het Hoenwaardsepad. Beide hebben een (basis-)lengte van 11 kilometer. Het zwaartepunt van het Assenradepad ligt ten westen en noorden van Hattem. Het Hoenwaardsepad is meer gericht op de IJssel, het Apeldoornsch Kanaal en de groene strook ten oosten en zuiden van het vriendelijke Hanzestadje. Het begin- en eindpunt van het Assenradepad is bij de Herberg, Molecaten 7 in Hattem. Dat van het Hoenwaardsepad aan de oostzijde van de stad, bij De Bleek 3.
Routebeschrijving Assenradepad: https://klompenpaden.nl/klompenpad/assenradepad/
Routebeschrijving Hoenwaardsepad: https://klompenpaden.nl/klompenpad/hoenwaardsepad/
|
Het Assenradepad (blauw) en het Hoenwaardsepad (oranje). (kaart Klompenpaden.nl)
|
Andere, elkaar vaak deels of geheel overlappende, wandelingen over Molecaten zijn:
-
Het grote, goed onderhouden landgoed Flip-Hul, dat gelegen is onder Hattem, is particulier eigendom. Aan de west- en zuidzijde sluit het aan op landgoed Petrea. Een belangrijk deel is met hek omgeven. Langs de omheining ligt wel een bospad. Het oostelijke deel, dat langzaam afloopt naar de Apeldoornseweg, is opengesteld voor het publiek. Men kan er op eigen houtje ronddwalen en genieten van de rust. Er zijn geen vaste routes.
-
Landgoed Petrea was ooit eigendom van de hertog van Gelre. Het bestond hoofdzakelijk uit onontgonnen heidevelden. Dat bleef zo, toen rond 1850 de bekende Leidse weerkundige Christophorus Buys Ballot het kocht. Hij liet er de boerderij ‘Petrea’ bouwen. De naam komt waarschijnlijk van het Griekse woord voor steen, ‘pétra’. Naar verluidt, wilde Buys Ballot keileem uit lokale ‘leemkulen’ gebruiken voor het laten maken van bakstenen. Leemkuilen of leemputten zijn in deze omgeving meer te vinden, zowel grote als kleine.
In 1903 verwierf dr. J.E. van der Meulen het domein. Hij liet het, mede uit investeringsoverwegingen, vrijwel geheel met bomen beplanten. Zijn zoon en erfgenaam mr. J.E. van der Meulen, voormalig vicepresident van de Hoge Raad, liet zijn 307 hectare grote bezit in 1968 na aan het Geldersch Landschap, de voorloper van Geldersch Landschap en Kastelen Het is het grootste legaat dat het Geldersch Landschap ooit mocht ontvangen. Petrea strekt zich uit van de rand van Wapenveld tot aan de A50.
| Op Petrea liggen diverse paraboolduinen uit de laatste ijstijd, bijvoorbeeld de Witte Berg in het oosten en de Hooge Berg in het zuidwesten. De Hooge Berg is een heel mooi stuk Veluwe, met een gevarieerde vegetatie. Het is een onderdeel van een groter rustgebied voor het wild. Er zijn dan ook overal wildpaadjes of wissels en na de opening van het ecoduct over de A50 worden hier en elders herhaaldelijk edelherten gesignaleerd. |
 |
| Ontmoeting in het bos. (foto Staatsbosbeheer) |
In het hart van het landgoed staat de boerderij Petrea. Zij grenst aan een opvallend stuk open grasland, dat duidelijk contrasteert met het omringende bos en aanpalende stuk heide. In de folder van Geldersch Landschap en Kastelen lezen we dat dit grasland een ‘cultuur-landrelict’ is, omdat het bodemgebruik er al meer dan 100 jaar ongewijzigd is gebleven. Het ‘relict’ligt pal onder de geplande vertrekroute van Lelystad Airport.
Wandelroutes
Petrea is mede door zijn uitgestrektheid een relatief rustig wandelgebied.
- Paaltjesroutes.
Geldersch Landschap en Kastelen heeft twee routes uitgezet: een geel-gemarkeerde van 1,5 km en een rode van 6 km. De laatste heeft het meest te bieden, maar beide laten zich goed combineren. Het begin- en eindpunt van alle twee is bij het Wapenvelder Zand.
Routebeschrijvingen: https://assets.glk.nl/docs/00ceac4e-94e2-4e67-9aa7-247661cb4909.pdf
- Klompenpad.
Er zijn ook twee, door bewoners onderhouden klompenpaden. Daarvan wordt hier alleen het 13 kilometer lange Paddenpad genoemd. Het pad slingert om het dorp Wapenveld heen. Het begint en eindigt bij Pannenkoekhuis ’t Mussennest, Groteweg 109 in Wapenveld.
Routebeschrijving: http://klompenpaden.nl/klompenpad/paddenpad/
 |
 |
Paaltjesroutes Petrea.
(kaart Geldersch Landschap en Kastelen) |
Het Paddenpad. (kaart Klompenpaden.nl) |
-
Zoals de naam al doet vermoeden, is het Zwolsche Bos vroeger eigendom geweest van de Overijsselse provinciehoofdstad. Waar Kampen midden jaren ’80 van de 19e eeuw een deel van de Wezepsche Heide aankocht om zijn bevolking van gezond drinkwater te voorzien, deed Zwolle in januari 1892 hetzelfde voor zijn inwoners met de aankoop van de golvende heidegronden ten noorden van Heerde. Zwolle betaalde de gemeente Heerde 32.000 gulden voor de 469 hectaren grond. Eind 1892 konden de eerste Zwolse huizen op de nieuwe waterleiding worden aangesloten.
Aangemoedigd door rijkssubsidies begon Zwolle weldra met de aanleg van productiebos. Pogingen om op de arme zandgrond ook landbouw te bedrijven, waren echter geen lang leven beschoren. De moeizaam in cultuur gebrachte stukken werden aan de natuur teruggegeven. Tijdens de crisis van de jaren ’30 vonden werklozen er in het kader van de werkverschaffing ‘emplooi’.
Begin jaren ’50 sloot het Veluwe Pompstation zijn deuren voor de waterwinning. Plannen om van gebouw en omgeving een recreatiedoel voor met name Zwollenaren te maken mislukten. In 1956 verkocht Zwolle zijn Veluws grondbezit aan Staatsbosbeheer. Voorwaarde was wel dat het gebied zijn natuurlijke karakter zou behouden. Het pompstation werd afgebroken, maar de gevelsteen bleef bewaard. De steen is een paar jaar geleden verwerkt in een monumentje, dat te vinden is bij het parkeerterrein aan de Wapenveldseweg. Een industrieel-historische én landschappelijke bezienswaardigheid is het ‘kret’. In deze lange, meters diepe sleuf lagen de waterleidingbuizen. De droge gracht is in een aantal wandelroutes opgenomen.
 |
 |
| Gevelsteen voormalige Veluwe Pompstation. |
Het kret. (foto Geocaching |
Wandelroutes
Staatsbosbeheer heeft in het Zwolsche Bos het aantal gemarkeerde routes teruggebracht tot één. De bezoeker mag in de bossen dus vooral zijn eigen weg vinden. Voor de rustzoeker is dat geen straf. De meeste mensen houden het namelijk bij de gemarkeerde route die is overgebleven. Bovendien komen daar veel hondenbezitters, omdat ze daar hun huisdieren vrijelijk mogen laten rondrennen. Verderop wordt het algauw rustiger.
- Tonnenbergroute.
Dit 4,5 kilometer lange pad voert door de oudste delen van het bos en brengt de wandelaar vanzelf naar het letterlijke en figuurlijke hoogtepunt, de Tonnenberg zelf. Een bloggende boswachter prijst de heuvel als ‘het kloppend hart van het Zwolse bos’. Van bovenaf heeft men hier bij helder weer een mooi uitzicht op de omgeving. Het startpunt is bij de parkeerplaats aan de Kamperweg, recht tegenover de toegangsweg naar het Heerderstrand.
Routebeschrijving: https://www.staatsbosbeheer.nl/Routes/veluwe/wandelroute-tonnenberg
 |
| De Tonnenberg. (foto Klaske de Jong) |
- Vosbergenpad
Dit klompenpad ontleent zijn naam aan het tussen Heerde en Wapenveld gelegen Landgoed Vosbergen, maar laat veel meer van de gevarieerde omgeving ten noorden van Heerde en zuidwesten van Wapenveld zien. Het pad biedt een goede mogelijkheid om kennis te maken met niet alleen de Kamperklippen, de Tonnenberg en het Maasbos, maar ook om door een stuk van Petrea te lopen, Groot Stokkert te verkennen en onderaan de stuwwal langs het recentelijk schoongemaakte Apeldoornsch Kanaal te banjeren. Het Vosbergenpad is 14 kilometer lang en begint op Groot Stokkert, bij de Dr. Jan van Breemenlaan 2, Wapenveld.
Routebeschrijving: https://klompenpaden.nl/klompenpad/vosbergenpad/
- Maarten van Rossumpad.
Het Vosbergenpad loopt voor een deel gelijk op met de 16e etappe van het Maarten van Rossumpad (LAW 4). De naam verwijst niet naar de hedendaagse historicus en tv-persoonlijkheid, maar naar diens 16e eeuwse naamgenoot, die als legeraanvoerder in dienst was van de hertog van Gelre. Deze Van Rossum was zelf een Gelders edelman en gevreesd om zijn nietsontziende optreden. (Een gevleugelde uitspraak van hem: ‘Blaken en branden is het sieraad van de oorlog.’) Veel van zijn wapenfeiten speelden zich af in de streken waar de 358 kilometer lange voettocht doorheen slingert. De Maarten van Rossumroute is een project van de vereniging van natuurvrienden NIVON.
Routebeschrijving: https://www.wandelnet.nl/wandelroute/463/Maarten-van-Rossumpad-etappe-16
 |
| Vosbergenpad. (kaart Klompenpaden.nl) |
Fietsroutes
De Noordoost-Veluwe biedt prima mogelijkheden om te fietsen. Goed aangelegde fietspaden slingeren door bos en hei, maar volgen aan de vlakke oostkant ook een voormalig spoorwegtracé. Om vanuit de IJsselvallei tegen de stuwwal op te klimmen, is vaak wel enige inspanning nodig. Fietsen via de Molenweg van Wapenveld naar Wezep fietsen betekent bijvoorbeeld een klim van 1.870 meter, met een gemiddelde stijging van 2,3% en aan het eind een stuk van meer dan 5%. De klim over de Hattemse Burgemeester Honcooplaan (langs Flip-Hul) is half zo lang, maar geeft vergelijkbare stijgingspercentages. Een minder zware rit van oost naar west gaat het perfecte fietspad langs onverharde Wapenveldseweg.
 |
 |
| De Molenweg. (foto Heuvelsfietsen.nl) |
Stijging op de Molenweg. (bron Heuvelsfietsen.nl) |
Met behulp van de Routeplanner van de Fietsersbond (https://routeplanner.fietsersbond.nl/) zijn eenvoudig eigen trips te maken, compleet met GPS informatie. We hebben er zelf ook eentje gemaakt. Begin en eind: Knooppunt 1 aan de Leemculeweg, tussen Hattem en Heerde. Deze rondrit is 27,3 kilometer lang.
Vanuit Wezep kan er via de nummers 52, 54 en 56 naartoe worden gefietst.
 |
 |
| Rondrit Wezep, Hattemerbroek, Hattem en Heerde 27,3 km |
|
Verder is er een ruim aanbod van kant-en-klare fietstochten. Een greep:
Mede door de hoogteverschillen is de omgeving in trek bij mountainbikers. Voor hen is een speciaal ATB-parcours uitgezet, met drie startpunten: bij Hattem, aan de rand van Petrea en bij Heerde. De ronde is aangegeven met houten palen met in het zwart op een blauwe achtergrond het internationale MTB-teken (driehoek met daaronder 2 rondjes). Het parcours bestaat uit twee lussen, een noordelijke van 10,5 kilometer en een zuidelijke van 17,5 kilometer. Het noordelijke deel bevat enkele technische passages met onder andere een steile beklimming van de Trijselenberg. Bij de Tonnenberg is een aansluiting met een parcours door de bossen van Heerde.
Parcoursbeschrijving: https://www.mtbroutes.nl/gelderland/hattem
Wezep, december 2019.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Voor het beeldmateriaal is op internet gezocht naar – voor zover was na te gaan – rechtenvrij beeldmateriaal. Bij de illustraties noemen we zoveel mogelijk de makers. Hier aan ieder van hen een woord van dank.
We houden ons aanbevolen voor correcties en aanvullingen. Mooie foto’s voor onze site zijn eveneens welkom.