VVD-minister Cora van Nieuwenhuizen heeft gereageerd op een Kamervraag van CU-Kamerlid dr. Eppo Bruins of de B+ routes van Lelystad wel of niet uitgangspunt zijn bij de herziening van het luchtruim. De reactie van Van Nieuwenhuizen is symptomatisch voor het ‘gedraai’ dat zij de afgelopen vier jaar in het dossier Lelystad Airport te zien heeft gegeven – alle mooie woorden over herstel van het vertrouwen ten spijt. Zo beweert ze dat het laagvliegen is opgelost, maar dat blijkt niet het geval. Met beloftes ten aanzien B+ tekent zich hetzelfde af.
Kamerlid Eppo Bruins diende op 15 februari een tiental vragen in over de zogeheten B+ routes van en naar Lelystad Airport (link). Van deze vliegroutes zouden de drukste, op lage hoogte, precies over Wezep/Hattemerbroek en Wapenveld/Heerde moeten gaan lopen en vlak langs Elburg, Hattem en diverse kleinere woonkernen. Bovendien zouden de vliegtuigen boven de Noordoost-Veluwe gaan doorstijgen - het ‘desastreuze’ scenario, aldus een vroegere burgemeester van de gemeente Oldebroek. Maar onder de aansluitroutes zijn de laagvliegers van Lelystad ook bedreigend voor het (leef)milieu van de rest van de Veluwe en voor Salland, Zwolle en Wilsum, alsmede Zwartwaterland, Zuidwest-Drenthe en Zuidwest-Friesland. Binnen Flevoland kunnen vooral kernen van de gemeente Dronten hun lol op. Grote delen van Oost-Nederland moeten dus onder het juk van Lelystad door, als de Schiphol Groep en het ministerie van IenW hun zin krijgen.
Inferieur
De ontworpen B+ routes en bijbehorende aansluitroutes worden algemeen als inferieur aangemerkt. Allemaal het gevolg van een optelsom van factoren: de hoogst ongelukkige ligging van Lelystad ten opzichte van Schiphol, de tomeloze wildgroei van de luchtvaart, de drukke vliegroutes van ‘mainport’ Schiphol die prioriteit hebben en het jaar-in-jaar-uit door een reeks bewindslieden op de lange baan schuiven van de herindeling van het totaal verouderde luchtruim.
Alarmerend
Aanleiding voor de alerte Eppo Bruins, die bij de verkiezingen van maart net buiten de boot is gevallen, was een alarmerend bericht op de site van Hoog over Wezep (HoW) over uitspraken van de adjunct-directeur Luchtruimherziening Rudy Megens (link) Op 3 februari had deze tijdens een openbare online informatie-sessie voor leden van Provinciale Staten van Gelderland verklaard dat alle vliegroutes van en naar de Nederlandse luchthaven op de schop gaan, behalve het B+ concept van Lelystad. Dat nemen ‘we aan boord […] als uitgangspunt’, aldus Megens. En als antwoord op de vraag of het anders kan, herhaalde hij: ‘Ja natuurlijk. Je kunt andere afwegingen maken. Maar we hebben gezegd: we nemen B+ als startpunt.’ Alleen als het ‘écht beter kan’ (…) ‘gaan we [er] misschien wel wat aan sleutelen.’ Anders gezegd: als de verantwoordelijke IenW-ambtenaren het wíllen of móeten, kúnnen ze wel wat anders, maar in principe doen ze er niks meer aan. Door van ‘misschien’ te spreken gaf Megens bovendien aan dat het nog maar de vraag is of hij en zijn collega’s er überhaupt wat aan gaat doen, mocht blijken dat er betere oplossingen zijn.
Omkeren van belofte
Met een citaat uit de ‘Ontwerp-Voorkeursbeslissing Luchtruimherziening’ die Megens voor de Gelderse Statenleden kwam toelichten en uitspraken in de Kamer van zijn minister, toonde HoW aan dat de uitlatingen van deze verantwoordelijke hoge ambtenaar lijnrecht indruisen tegen wat SATL en de Kamer was toegezegd, namelijk dat bij de luchtruimherziening de B+ routes géén uitgangspunt zijn. Aan de voorbeelden had nog toegevoegd kunnen worden dat de huidige secretaris-generaal van IenW, mr. ing. Jan Hendrik Dronkers, eerder al een SATL-delegatie had verzekerd dat er met schone leien zal worden gewerkt, óók voor de B+ routes.
Wat Megens evenwel te berde bracht, was een omkering van het beloofde: wij van IenW zijn bezig op basis van schone leien te bekijken wat vliegtechnisch en qua hinder en uitstoot optimaal is voor álle luchthavens, maar de B+ routes blijven in beginsel wat ze zijn. Terwijl deze merkwaardige routeset nota bene tot stand is gekomen vanwege de onmogelijke ligging van Lelystad, de bestáánde routes van en naar Schiphol en het – volmaakt in strijd met gedane beloftes – niet éérst herindelen van het luchtruim. Als iets op de schop moet, dan zijn het dus eerst en vooral B+ en de aansluitroutes! Uitgerekend dat zegt Megens niet te willen.
Geen afstand nemen
Eppo Bruins, die zelf al eens suggesties heeft gedaan voor routes via het IJsselmeer, wilde dan ook primair van de minister weten:
Klopt het dat de adjunct-directeur van het project Luchtruimherziening tegenover de Provinciale Staten in Gelderland op 3 februari jl. heeft gemeld dat het B+ concept voor Lelystad Airport als uitgangspunt dan wel als startpunt wordt genomen?<
Op deze gesloten vraag is maar één antwoord mogelijk: ja, dat heeft deze ambtenaar inderdaad gezegd en dat had hij niet mogen doen, want het klopt niet. Maar dat wil de VVD-bewindsvrouw klaarblijkelijk niet. Glashard ontkennen kan ze evenmin, want iedereen kan het besprokene naluisteren. Dus neemt ze, zoals al jaren in dit Lelystad dossier op gênante wijze gebeurt, haar toevlucht tot ontwijkend gedraai (link). Op 8 maart schrijft ze aan de Kamer:
Antwoord 4
In het gesprek met Provinciale Staten van Gelderland over het programma
Luchtruimherziening is de inhoud van de ontwerp-voorkeursbeslissing toegelicht.
Daarin staat het volgende: “Voor de ontwikkeling van Lelystad Airport tot 45.000 vliegtuigbewegingen binnen een herzien luchtruim geldt dat de routes anders kunnen komen te liggen. In de luchtruimherziening zijn de lokale vertrek- en naderingsroutes (B+) en de aansluitroutes namelijk geen uitgangspunt voor het ontwerp. Als wijzigingen aan de orde zijn, moet er wel sprake zijn van netto verbeterde omgevingseffecten.
Dit wisten Bruins en HoW allemaal al. Het citaat uit de Ontwerp-Voorkeursbeslissing had HoW bijvoorbeeld zelf aangedragen. Ook een ‘nuance’ - haar woord - die de minister toevoegt, stond al in het bericht van de burgergroep. In de bespreking met de Gelderse Statenleden was volgens Van Nieuwenhuizen naar voren gebracht dat weliswaar gekeken zal worden naar ‘alternatieven’, maar dit geen garantie is dat B+ echt gewijzigd wordt. In antwoord op een volgende vraag van Bruins schrijft ze evenwel dat ‘alle opties voor routes weer open zijn’.
Wantrouwen en cynisme
Waarom zegt deze minister niet klip en klaar dat wat haar ambtenaar Megens over B+ als uitgangspunt, startpunt en ‘misschien’ heeft gedebiteerd pertinent onjuist is? Het gaat hier immers niet om zomaar iemand, maar om de persoon die verantwoordelijk is voor de praktische kanten van de luchtruimherziening. En waarom had zijn directe baas, programmadirecteur drs. René Vrugt, die eveneens aan de sessie met de Gelderse Statenleden deelnam, hem niet meteen tot de orde geroepen?
Door niet openlijk en ondubbelzinnig afstand te nemen van de woorden van Megens laat minister Van Nieuwenhuizen ruimte bestaan voor twijfels over de ware intenties van haarzelf en haar staf. Is dit een nieuw staaltje van met de mond belijden, maar achter de schermen het tegenovergestelde doen, zoals sinds 2007 schering en inslag is? Het onlangs uitgegeven SATL-boek Schiphol Regeert staat daar bol van en laat zien dat er een patroon is (link). De opstelling van de minister voedt hoe dan ook het toch al grote wantrouwen en cynisme bij burgers en bestuurders in Gelderland, Overijssel, Drenthe en Friesland. Onbegrijpelijk en onverantwoord, want schadelijk voor het o zo wankele vertrouwen in het politiek-bestuurlijk systeem.
Afblazen
Deze VVD-minister wil Lelystad openen voordat de herziening van het luchtruim haar beslag heeft gekregen. Burgergroepen als HoW en gemeentelijke en provinciale overheden in vooral Gelderland en Overijssel verzetten zich daar al jaren tegen. De burgergroepen signaleren bovendien dat de minister gedurende het proces van de luchtruimherziening nog tussentijdse verbeteringen wil aanbrengen aan de B+ routes. Dat schrijft ze ook nu weer in haar reactie op de vragen van Eppo Bruins. De burgercomités betogen dat deze benadering onherroepelijk tot bestendiging van de intrinsiek inferieure B+ routes zal leiden én een integrale aanpak zal frustreren. Een van hun oudste eisen was daarom: eerst herindelen en bewijzen dat de hinder- en emissieproblemen daadwerkelijk zijn opgelost en dan pas bezien of Lelystad Airport wel of niet open mag.
Door alles wat inmiddels over de praktijken van de Schiphol Groep en IenW boven water is gekomen en nog vrijwel dagelijks komt, zijn wij dat stadium echter voorbij. Afblazen dit politiek, moreel, klimatologisch en financieel failliete wanproject is nu het parool.